Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ)

Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ) to postępowanie oceniające wpływ planowanego przedsięwzięcia na poszczególne komponenty środowiska, takie jak powietrze, woda i gleba oraz na formy ochrony przyrody (m.in. parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty, obszary Natura 2000). W trakcie badania ustala się sposoby zapobiegania negatywnym oddziaływaniom inwestycji, ich ograniczenia lub minimalizowania. 

Decyzja środowiskowa jest pierwszą decyzją administracyjną, która jest niezbędna do uzyskania dalszych decyzji - np. o warunkach zabudowy/lokalizacyjnej czy pozwolenia na budowę. Decyzja środowiskowa może być również potrzebna do uzyskania koncesji czy pozwoleń wodnoprawnych.

Ustawodawca przewidział dwa rodzaje przedsięwzięć:

• tzw. pierwszą grupę tworzą inwestycje zawsze znacząco oddziałujące na środowisko, dla których przeprowadzenia oceny i sporządzenie raportu jest obligatoryjne, 
• druga grupa to inwestycje mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, dla których o konieczności przeprowadzenia oceny decyduje organ właściwy do wydania decyzji środowiskowej. 

Szczegółowy przebieg postępowania administracyjnego określa ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. 

Podejmując decyzję o realizacji inwestycji należy przede wszystkich dokonać jej klasyfikacji do właściwej grupy przedsięwzięć. Bardzo ważne jest zidentyfikowanie wszystkich kategorii oraz ocena, które z elementów są powiązane technologicznie i determinują się wzajemnie.

Następny krok to identyfikacja wszystkich koniecznych badań terenowych i analiz – mogą to być badania stanu środowiska – poziomy hałasu, wielkości emisji do powietrza oraz inwentaryzacja przyrodnicza i zieleni, a także konieczne do pozyskania dane dotyczące jakości powietrza, tzw. tła akustycznego, jakości wód i gleb.

Na podstawie zebranych danych i wyników analiz tworzy się dokumentację, która zawiera wnioski dotyczące wpływu projektu na środowisko oraz proponowane środki minimalizujące oddziaływania.

Dopiero po ich wykonaniu można przystąpić do opracowywania wniosku o wydanie decyzji środowiskowej wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami – w przypadku przedsięwzięć z pierwszej grupy będzie to m.in. raport o oddziaływaniu na środowisko, a w przypadku przedsięwzięć z drugiej grupy – karta informacyjna przedsięwzięcia.

W przypadku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko (tj. dla pierwszej grupy oraz dla drugiej, jeżeli taki obowiązek został nałożony), organ właściwy przeprowadza konsultacje społeczne, które mogą również przybrać formę otwartej rozprawy administracyjnej.

W przypadku dużych inwestycji, dobre praktyki zlecają przeprowadzenie przez Inwestora konsultacji społecznych z lokalną społecznością, organizacjami pozarządowymi i innymi zainteresowanymi stronami, aby uwzględnić ich opinie i obawy, jeszcze na etapie planowania. 

Trzeba pamiętać o tym, że organ może odmówić wydania decyzji dla przedstawionego przez Inwestora wariantu realizacji jeżeli uzna, ze wariant alternatywny jest korzystniejszy dla środowiska i nie mają tu znaczenia koszty realizacji takiego wariantu.

W decyzji środowiskowej organ określa również, konieczność przeprowadzenia ponownej oceny na etapie pozwolenia na budowę a także może nałożyć obowiązek prowadzenia monitoringu w czasie trwania budowy oraz na etapie eksploatacji.

Osobnym zagadnieniem jest tzw. transgraniczna ocena oddziaływania na środowisko, w którą zaangażowane są organy oraz społeczeństwo krajów sąsiadujących, jeżeli z wcześniejszych analiz będzie wynikać, iż może dochodzić do takiego oddziaływania.

Inwestycje infrastrukturalne: W przypadku planowania i realizacji inwestycji infrastrukturalnych, takich jak budowa autostrad, dróg, mostów, lotnisk, kolei, portów morskich, elektrowni, elektrociepłowni, stacji uzdatniania wody, stacji kanalizacyjnych, itp.

Przemysł: Przed rozpoczęciem działalności przemysłowej lub modyfikacją istniejących zakładów przemysłowych. Dotyczy to różnych sektorów przemysłu np. chemicznego, petrochemicznego, metalurgicznego, energetycznego.

Górnictwo: Dla projektów związanych z wydobyciem surowców mineralnych, takich jak kopalnie, odkrywki, zakłady przetwórcze i składowiska odpadów.

Rolnictwo: W przypadku dużych inwestycji rolnych, które mogą wpływać na środowisko, na przykład budowa i rozbudowa ferm.

Energetyka odnawialna: Projekty związane z energią odnawialną, takie jak elektrownie wiatrowe, słoneczne czy biogazownie.

Zagospodarowanie terenu: W przypadku większych projektów związanych z zagospodarowaniem terenu, takich jak budowa osiedli mieszkaniowych, centrów handlowych, czy parków przemysłowych.

Inwestycje na obszarach przyrodniczo cennych takich jak: np. parki narodowe, rezerwaty przyrody czy obszary Natura 2000. Należy pamiętać, iż na terenach parków narodowych i rezerwatów nie można lokalizować żadnych inwestycji, chyba, że nie ma rozwiązań alternatywnych a inwestycje należą do inwestycji liniowych celu publicznego lub wynikają z potrzeby realizacji inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej o nieliniowym charakterze w celu związanym z zapewnieniem telekomunikacji na obszarze parku narodowego. Konieczne jest również zagwarantowanie kompensacji przyrodniczej.

Zmiany w istniejącej infrastrukturze: Niekiedy modyfikacje lub rozbudowa istniejących obiektów mogą wymagać przeprowadzenia OOŚ, zwłaszcza jeśli te zmiany wpłyną na środowisko.

Inwestycje finansowane z funduszy UE lub środków bankowych (Ban Światowy, EBI): Wiele projektów finansowanych z funduszy zagranicznych wymaga przeprowadzenia  oceny oddziaływania na środowisko, nawet jeśli nie jest to wymagane przez polskie przepisy. Nie jest to jednak dokumentacja używana w obrocie administracyjno-prawnym. Ważna jest dokładna analiza wymogów, gdyż właściwe uzasadnienie kwalifikacji i prowadzonych procedur administracyjnych może być wystarczające do spełnienie wymagań danego funduszu.

Warto zaznaczyć, że dokładne wymagania i procedury oceny oddziaływania na środowisko mogą się różnić w zależności od rodzaju inwestycji oraz lokalizacji. Dlatego zawsze warto skonsultować się ze specjalistami ds. środowiska, aby ustalić, czy dany projekt wymaga oceny oddziaływania na środowisko i jakie są konkretne wymagania.